اصول به كارگرفته شده در پژوهشهای توصیفی باتوجه به روشهای به كارگرفته شده، با اصول پژوهش های میدانی، مقداری متفاوت است. هر چند این اصول ممكن است با توجه به موضوع های مختلف تحقیقی و رشته های مختلف، تغییر نماید، ساختار كلی كه تقریبا همه پژوهشهای توصیفی باید در قالب آن درآیند، به شرح زیر است:
مقدمه
آنچه در مقدمه یك مقاله تحقیق كتابخانه ای قرارمیگیرد – همانند تحقیفات میدانی – كلیاتی است كه محقق باید قبل از شروع بحث، آن را برای خواننده روشن نماید؛ مانند تعریف و بیان مسئله تحقیق، تبیین ضرورت انجام آن و اهدافی كه این تحقیق به دنبال دارد. همچنین محقق باید خلاصه ای از سابقه بحث را – كه به طور مستقیم مرتبط با موضوع است – بیان كند و در نهایت توضیح دهد كه این مقاله به دنبال كشف یا به دست آوردن چه مسئله ای است؛ به عبارتی، مجهولات یا سؤالهای مورد نظر چیست كه این مقاله درصدد بیان آنها است.
طرح بحث (متن)
در این بخش، مؤلف وارد اصل مسئله میشود. در اینجا باید با توجه به موضوعی كه مقاله در پی تحقیق آن است، عناوین فرعی تر از هم متمایز گردند. محقق در تبیین این قسمت از بحث، باید اصول مهم قواعد محتوایی مقاله را مورد توجه قراردهد و سعی كند آنها را مراعات نماید؛ اصولی مانند:
منطقی و مستدل بودن، منظم و منسجم بودن، تناسب بحث با عنوان اصلی، ارتباط منطقی بین عناوین فرعی تر در مسئله، خلاقیت و نوآوری در محتوا، اجتناب از كلی گویی، مستند بودن بحث به نظریه های علمی و دینی، جلوگیری از حاشیه روی افراطی كه به انحراف بحث از مسیر اصلی می انجامد و موجب خستگی خواننده میشود و همچنین پرهیز از خالصه گویی و موجزگویی تفریطی كه به ابهام در فهم میانجامد، رعایت امانت حقوق مؤلفان، اجتناب از استناد دادن به صورت افراطی، توجه داشتن به ابعاد مختلف مسئله و امثال اینها.
نتیجه گیری
در این قسمت محقق باید به نتیجه معقول، منطقی و مستدل برسد. نداشتن تعصب و سوگیری غیرمنصفانه در نتیجه گیری، ارتباط دادن نتایج با مباحث مطرح شده در پیشینه، ارائه راهبردها و پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده، مشخص كردن نقش نتایج در پیشبرد علوم بنیادی و كاربردی و امثال آن، از جمله مواردی است كه محقق باید به آنهاتوجه داشته باشد.
